Περίπου ένα μήνα πριν τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου, δεν μπορεί να υπάρξει ασφαλής πρόβλεψη για το αποτέλεσμα. Σε έναν μήνα μπορούν να γίνουν πολλά -ας θυμηθούμε μόνο πόσο έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ την τελευταία εβδομάδα των εκλογών του περασμένου Μαΐου. Η αβεβαιότητα εντείνεται από τον παραδοσιακά «χαλαρό» χαρακτήρα των ευρωεκλογών που δίνει την ευκαιρία στους ψηφοφόρους να εκφραστούν πιο ελεύθερα.
Στον παραδοσιακά «χαλαρό» χαρακτήρα των ευρωεκλογών προστίθεται η διευρυνόμενη αποστασιοποίηση των πολιτών από τα κόμματα και την πολιτική. Πώς να κάνει κανείς ακριβείς προβλέψεις όταν είναι άδηλα το μέγεθος της αποχής και η ταυτότητα του εκλογικού σώματος που θα προσέλθει τελικά στην κάλπη; Είναι ενδεικτικό άλλωστε αυτό που συνηθίζουν να λένε διάφοροι υποψήφιοι: «Μόνο εμείς ασχολούμαστε με τις εκλογές»…
Το συμπέρασμα είναι λοιπόν ότι οι όποιες εκτιμήσεις για την πορεία της προεκλογικής εκστρατείας ενέχουν ισχυρό στοιχείο αβεβαιότητας.
Οι εκτιμήσεις
Με όλες τις επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί, αυτό που θα μπορούσε να πει κανείς για την τρέχουσα φάση της προεκλογικής εκστρατείας, είναι ότι ο Μητσοτάκης επιχειρεί να κάνει το rebound. Δηλαδή μετά από μια περίοδο όπου η κυβέρνηση βρέθηκε σε δύσκολη θέση κυρίως λόγω της διαχείρισης του εγκλήματος των Τεμπών, τώρα η Νέα Δημοκρατία κάνει την αντεπίθεσή της.
Τρεις είναι οι άξονες αυτής της νεοδημοκρατικής αντεπίθεσης:
- Ο πρώτος άξονας είναι ότι ο Μητσοτάκης έθεσε την κυβερνητική σταθερότητα ως επίδικο των εκλογών, επιχειρώντας να πολώσει το κλίμα και να συσπειρώσει την εκλογική βάση του. Η πλειονότητα των πολιτών δεν θεωρεί ότι οι ευρωεκλογές μπορούν να απειλήσουν την κυβερνητική σταθερότητα ή να διαταράξουν την πορεία της οικονομίας. Ωστόσο, σε συγκεκριμένα προνομιακά κοινά της Νέας Δημοκρατίας, η σταθερότητα είναι κριτήριο ψήφου και για τις ευρωεκλογές. Σε κάθε περίπτωση, το να τίθενται ισχυρά διακυβεύματα για τις εκλογές «μαζεύει» ως ένα βαθμό τη χαλαρότητα της ψήφου.
- Δεύτερον, ο Μητσοτάκης έκανε σημαντικά ανοίγματα προς την Άκρα Δεξιά, προκειμένου να περιορίσει τις διαρροές της ΝΔ. Η υποψηφιότητα Μπελέρη, το «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» του Αυτιά και η κάλυψη στον Βαρτζόπουλο ήταν οι πιο χαρακτηριστικές κινήσεις στο πλαίσιο του ακροδεξιού ανοίγματος της Νέας Δημοκρατίας. Επίσης, η συνάντηση Μητσοτάκη-Ιερώνυμου είχε σημασία για ένα ορισμένο ακροατήριο.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι πέρα από το εκλογικό σώμα που είναι κατασταλαγμένο στα ακροδεξιά κόμματα, για ένα μέρος πολιτών, ΝΔ και Βελόπουλος λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία. Η Ελληνική Λύση αποτελεί μια «ασφαλή» λύση για έκφραση της δεξιάς δυσαρέσκειας για την κυβέρνηση. Τα ανοίγματα Μητσοτάκη στην Άκρα Δεξιά μακροπρόθεσμα νομιμοποιούν τον ακροδεξιό λόγο, αλλά δεν είναι απίθανο βραχυπρόθεσμα να του φέρουν εκλογικά οφέλη.
- Τέλος, μπήκε στη μάχη των ευρωεκλογών ο ίδιος ο Μητσοτάκης. Η άμεση εμπλοκή Μητσοτάκη στην εκστρατεία δεν έχει να κάνει μόνο με το ότι ο πρωθυπουργός παραμένει πιο δημοφιλής από το κόμμα του. Δίνει επίσης σήμα στους νεοδημοκράτες ότι οι ευρωεκλογές συνιστούν κεντρική πολιτική μάχη που δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται χαλαρά.
Η αντιπολίτευση
Το αν θα πετύχει η αντεπίθεση Μητσοτάκη εξαρτάται βέβαια από το πώς θα απαντήσει η προοδευτική αντιπολίτευση στις κινήσεις της Νέας Δημοκρατίας. Ο συσχετισμός παραμένει εξαιρετικά δυσμενής για την Κεντροαριστερά και την Αριστερά. Ας αναλογιστούμε απλώς ότι Κασσελάκης και Ανδρουλάκης θα θεωρήσουν θρίαμβο αν πάρουν το ποσοστό που θεωρήθηκε καταστροφικό για τον Τσίπρα και τον οδήγησε στην παραίτηση.
Με δεδομένο τον δυσμενή συσχετισμό, θα μπορούσαμε να κάνουμε τρεις παρατηρήσεις για τη στάση της προοδευτικής αντιπολίτευσης:
- Από τη στιγμή που η κεντρική επιλογή Μητσοτάκη είναι να πολώσει το κλίμα, αποτελεί εύλογο συμπέρασμα ότι προς το συμφέρον της προοδευτικής αντιπολίτευσης είναι να κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή να πάμε σε «χαλαρές» εκλογές που θα καταστήσουν πιο εύκολη την έκφραση της δυσαρέσκειας για την κυβέρνηση. Σε ένα πολωμένο προεκλογικό κλίμα, ο Μητσοτάκης έχει στρατηγικό πλεονέκτημα απέναντι σε κόμματα που δεν φτάνουν το ποσοστό του ούτε καν αθροιζόμενα.
- Για να αυξηθεί η φθορά της Νέας Δημοκρατίας δεν αρκεί η καταγγελία των μεγάλων αποτυχιών της κυβέρνησης, τις οποίες έτσι κι αλλιώς τις γνωρίζουν οι πολίτες. Όσο απαραίτητη είναι για την αντιπολίτευση η επισήμανση ότι η ακρίβεια είναι ανεξέλεγκτη, αλλά τόσο χρειάζονται προτάσεις που να πείθουν ότι μπορούν να την αντιμετωπίσουν. Επιπλέον, τα προβλήματα και οι λύσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται στο συγκεκριμένο πλαίσιο της συγκυρίας. Η ακρίβεια ροκανίζει την αγοραστική δύναμη, αλλά δεν συνοδεύεται από αύξηση της ανεργίας. Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη διατύπωση του αντιπολιτευτικού λόγου.
- Η τρίτη παρατήρηση αφορά τις πραγματικές στοχεύσεις των αντιπολιτευόμενων προοδευτικών κομμάτων. Θέλουν όντως να αλλάξουν τον μεγάλο συσχετισμό ή απλώς να αναδιανείμουν την υπάρχουσα εκλογική πίτα του κεντροαριστερού και αριστερού χώρου; Οι μετρήσεις δείχνουν ότι οι διαρροές της Νέας Δημοκρατίας είναι προς τα δεξιά και όχι προς τα αριστερά. Το δε άθροισμα του κεντροαριστερού και αριστερού χώρου παραμένει στο επίπεδο του 2023. Αυτό σημαίνει δεν γίνεται δουλειά ούτε με τα πρωινάδικα ούτε με την αναβίωση του «παλιού και ορθόδοξου» παρελθόντος. Πρέπει να το πάρουν αλλιώς.
Γιάννης Αλμπάνης
